Forum Παθολογίας - Ομιλία για τις Δυνατότητες και τα Όρια του Παθολόγου

Στο πλαίσιο Forum Παθολογίας που πραγματοποιήθηκε 15-17/ 12/2016 στην Αίγλη Ζαππείου μίλησε για την Π.Φ.Υ.. και τον ρόλο του παθολόγου ο Δημοτικός Σύμβουλος και Ειδικός Παθολόγος Ανδρέας Πάγκαλης.

Ως πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας ορίζεται, σύμφωνα με τη νομοθεσία, το γενικό σύστημα παροχής υπηρεσιών εξωνοσοκομειακής φροντίδας υγείας, που εξασφαλίζει την ισότιμη πρόσβαση όλου του πληθυσμού, σε ατομικό και οικογενειακό επίπεδο, στις υπηρεσίες πρωτοβάθμιας φροντίδας υγείας.

Η Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας αποτελεί τη ραχοκοκαλιά του υγειονομικού συστήματος κάθε προηγμένου κράτους, όπου εξέχουσα θέση και ρόλο για την ορθή λειτουργία του κατέχουν  οι οικογενειακοί ιατροί. Μεγάλο μέρος του ρόλου του οικογενειακού ιατρού επί σειρά δεκαετιών είχαν οι Εσωτερικοί Παθολόγοι.

Δυστυχώς, στην Ελλάδα, αν και διαχρονικά εξαγγέλλονται σχετικές νομοθετικές πρωτοβουλίες, εντέλει η ενεργοποίησή τους παραμένει στα χαρτιά. Στην πραγματικότητα, η υπόθεση ΠΦΥ στην χώρα μας παραμένει μια διαρκής περιπέτεια. Από την ίδρυση του ΕΣΥ το 1983, έχουν νομοθετηθεί αρκετές φορές τα κέντρα υγείας αστικού τύπου, η ηλεκτρονική κάρτα/φάκελος ασθενή και ο οικογενειακός γιατρός, χωρίς όμως ποτέ να εφαρμόζονται στην πράξη. Το μόνο που τελικά υπάρχει είναι τα κέντρα υγείας εκτός αστικού ιστού, με την κάλυψη του θεσμού του αγροτικού ιατρού.

Αποτέλεσμα; Η Ελλάδα έχει μείνει για περισσότερα από 30 χρόνια χωρίς διακριτή και οργανωμένη ΠΦΥ. Διότι, την ώρα που έχουμε πρωτοβάθμια περίθαλψη, αυτό που δεν έχουμε είναι Πρωτοβάθμια Φροντίδα Υγείας, η οποία εκτός από περίθαλψη προσφέρει Πρόληψη και Φροντίδα, μέσω συγκεκριμένων θεσμών, όπως είναι τα Κέντρα Υγείας (ΚΥ) και η οικογενειακή ιατρική, προκειμένου η ΠΦΥ να είναι προσιτή, συνεχής και διαθέσιμη καθ’ όλο το 24ώρο.

Η έλλειψη της ΠΦΥ έχει σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία του ελληνικού πληθυσμού, στη λειτουργία των ελληνικών νοσοκομείων και στην οικονομική επιβάρυνση της κοινωνικής ασφάλισης.

Στην Ελλάδα, μάλιστα, παρουσιάζονται δύο παγκόσμιες πρωτοτυπίες: Είτε να αποδυναμώνεται η ΠΦΥ με μετακινήσεις και αποσπάσεις προσωπικού προς τις δομές της δευτεροβάθμιας φροντίδας, είτε να στελεχώνεται με μη ειδικούς ιατρούς, σε αντίθεση με τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, όπου υπάρχει η πρόνοια για στελέχωσή της με ειδικούς ιατρούς σε ένα οργανωμένο σύστημα περίθαλψης.

Είναι αδήριτη ανάγκη η δημιουργία πρωτοβάθμιων δομών, που θα έχουν στον πυρήνα τους τα κέντρα υγείας αστικού τύπου, στα οποία θα λειτουργούν οικογενειακοί γιατροί με βάση ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων. Η απουσία τέτοιων δομών, προάγει την αθρόα προσέλευση των πολιτών στα εξωτερικά ιατρεία και στα τμήματα επειγόντων περιστατικών των νοσοκομείων συνήθως για προβλήματα που αφορούν την πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας, με αποτέλεσμα  την υπερφόρτωση του συστήματος.

Η περίοδος της οικονομικής κρίσης που βιώνει η χώρα μας, οδήγησε σε περαιτέρω πτώση του επιπέδου της πρωτοβάθμιας κάλυψης. Ενώ υπήρχε σωρεία εξαγγελιών για την οικοδόμηση ενός ολοκληρωμένου Δημόσιου Συστήματος πρόληψης και ΠΦΥ, που θα παρέχει σε όλους ελεύθερη – έγκαιρη – ισότιμη πρόσβαση σε ποιοτικές και αποτελεσματικές δημόσιες υπηρεσίες, καμία σχετική ενέργεια δεν ολοκληρώθηκε.

Είναι ενδεικτικό, ότι όσα νοσοκομεία διέθεταν το σύστημα ηλεκτρονικού φακέλου ασθενούς πριν από έναν χρόνο, τόσα το διαθέτουν και σήμερα.

Όσοι ευαγγελίζονταν στελέχωση των μονάδων υγείας με νέο ιατρικό προσωπικό, δεν έκαναν πράξη τις εξαγγελίες τους. Υποσχέσεις για στοχευμένες προσλήψεις με προγραμματισμό διετίας με βάση τις άμεσες και τεκμηριωμένες ανάγκες του συστήματος, έμειναν υποσχέσεις. Κανένας σχεδιασμός, καμία εφαρμογή.

Εξήγγειλαν στήριξη και αναβάθμιση των νοσοκομείων και κάλυψη των αναγκών τους και των ΜΕΘ. Στην πράξη, οι χρόνοι αναμονής στις ΜΕΘ μεγάλωσαν και το 1/3 των κλινών είναι κλειστό.

Υποσχέθηκαν τη σταδιακή αύξηση των δημοσίων δαπανών υγείας με προοπτική τον μέσο όρο των αναπτυγμένων χωρών της Ε.Ε σε βάθος τριετίας και με βάση την πορεία των διαπραγματεύσεων για το χρέος. Αντιθέτως, μειώθηκαν οι επιχορηγήσεις των νοσοκομείων το 2015 κατά 260 εκ. ευρώ, ενώ μειώθηκε και ο προϋπολογισμός για τη φαρμακευτική δαπάνη.

Παράλληλα, οι δαπάνες που προβλέπει ο προϋπολογισμός για το 2017 στον τομέα της υγείας και έλαβε την έγκριση της κυβερνητικής πλειοψηφίας ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ, είναι μειωμένες κατά περίπου 4% όσον αφορά το υπουργείο Υγείας και κατά 38,1% όσον αφορά τον ΕΟΠΥΥ.

Συγκεκριμένα, σε ό,τι αφορά το υπουργείο Υγείας, ο προϋπολογισμός του για το 2017 μειώνεται στα 4,198 δισ. ευρώ, από 4,351 δισ. ευρώ το 2016, δηλαδή κόβονται 159 εκατομμύρια ευρώ από την Υγεία.

Για τον ΕΟΠΠΥ, η φετινή επιχορήγηση είναι μειωμένη κατά 38,1%, στα 326 εκατ. ευρώ, αντί των 526 εκατ. ευρώ επιχορήγησης που αναμένεται να πάρει ως το τέλος της χρονιάς. Τα νοσοκομεία αναμένεται να επιχορηγηθούν φέτος με 1,5 δισ. ευρώ, ενώ το ίδιο ποσό θα δοθεί και το 2017.

Η δημόσια υγεία νοσεί και στηρίζεται στην τεράστια προσπάθεια που καταβάλλει τόσο το ιατρικό όσο και το νοσηλευτικό προσωπικό.

Απαιτείται αναδιάρθρωση του συστήματος, με άλλη φιλοσοφία και τρόπο λειτουργίας, σε όλα τα επίπεδα. Ένα νέο σύστημα, σχεδιασμένο να έχει στο επίκεντρο τον ασθενή και τις ανάγκες του.

Η πρόσφατη πρόταση του υπουργείου Υγείας για μεταρρύθμιση της ΠΦΥ, νομίζω ότι δεν λύνει τα προβλήματα αλλά δημιουργεί και επιπλέον ερωτήματα. Το πρόγραμμα εξαγγελιών περιλαμβάνει τη θεσμοθέτηση των ιατρείων γειτονιάς και τη συνεργασία τους με κέντρα υγείας αστικού τύπου χωρίς να είναι σαφής η σχέση εργασίας των ιατρών και οι τυχόν συμβάσεις με ιδιώτες φορείς για εργαστηριακές εξετάσεις. Εδώ υπάρχει ένα θέμα: Πώς θα συνδεθούν τα ιατρεία γειτονιάς με τα κέντρα υγείας αστικού τύπου, όταν τα δεύτερα δεν υπάρχουν; Επίσης, δεν διευκρινίζεται τι ακριβώς θα είναι ο οικογενειακός γιατρός, ποιες αρμοδιότητες θα έχει και ποια θα είναι η μορφή της εργασίας του.

Αντιλαμβάνεται, λοιπόν, κανείς, ότι οι εξαγγελίες έχουν αποσπασματικό χαρακτήρα και δεν εντάσσονται δυστυχώς, όπως θα έπρεπε, στο πλαίσιο μιας συνολικής πολιτικής για την πρωτοβάθμια περίθαλψη. Η επερχόμενη πρόταση δεν καλύπτει το κενό που υπάρχει. Ούτε βεβαίως η ύπαρξη του οικογενειακού γιατρού από μόνη της συνιστά λύση. Υπάρχει ανάγκη για μια αναθεώρηση των αναγκών της πρωτοβάθμιας περίθαλψης και πρόληψης, με τομές στον τρόπο άσκησής τους, ώστε να ασκούνται αποτελεσματικά για το σύνολο του πληθυσμού.